О.Алимаа: Зүрх судасны өвчин стрессээс үүдэлтэй

-Зүрх, судасны өвчлөл дундаа хамгийн их тохиолдож байгаа нь цусны даралт ихсэх, зүрхний титэм судасны хатуурал. Энэ хоёр бол нэг өвчний хоёр тал юм. Тодруулбал, бие биенээ дагалддаг өвчин гэж болно. Эдгээр өвчин үүсэх хамгийн гол шалтгаан нь уур бухимдал, сэтгэл гутрал. Мөн удамшил нөлөөлдөг. Сүүлийн үед залуус байнга хэт бухимдах болсноор зүрхний өвчтэй болох эрсдэл нэмэгдэж буй. Стресс бол хамгийн хөнөөлтэй. Стресс нь хүний тархинд сэрлийн голомт үүсгэж, байнга ажилласнаар хүн ялимгүй цочролыг хүчтэй хүлээн авдаг болдог. Ингэснээр судсыг агшааж, нарийсгаж, хатууруулдаг.

Судас нарийсахаар судасны хана хөөж, хавагнана. Үүний улмаас цусан доторх кальци, натри судсанд хуралдаж, судасны нүх нарийсаж, жижиг ялтас хуралдаж, бөглөө, нөж үүсэх эрсдэл бий болдог. Цаашлаад эрхтэн системийн цусан хангамжийн тогтолцоо алдагдаж, аюултай байдал үүснэ. Цусны даралт ихсэх өвчин тархи, нүд, зүрх, бөөр гэх мэт чухал эрхтнүүдийг гэмтээдэг. Тархины судсыг гэмтээснээр тархинд цус харвах эрсдэл үүсдэг.

-Нэн түрүүнд стрессээс аль болох зайлсхийж, ангижирч сурах хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, хөдөлгөөн маш чухал бөгөөд өөрөө өөртөө тохирсон хөдөлгөөн хийж байх шаардлагатай. Гуравдугаарт, хооллолт маш чухал. Давстай, өөх тостой хоол хэрэглэж болохгүй. Аль болох давсгүй цай ууж, давс багатай хоол хүнс хэрэглэж хэвшээрэй. Насанд хүрсэн хүний хоногт авах давсны хэмжээ таван граммаас илүүгүй байх хэрэгтэй. Хамгийн гол нь өөх тосыг хэтрүүлж биш, зохих хэмжээнд нь авч байх нь чухал. Ялангуяа, холестрин өндөртэй, амьтны гаралтай өөх тос бага хэрэглэх шаардлагатай. Зүрх судасны өвчинд агаарын бохирдол, чихрийн шижин өвчин бас нөлөөлж байгааг анхаарах нь зүйтэй.

-Залуу эмч нарыг мэдлэггүй, чадваргүй гэж шүүмжилдэг. Ахмад эмчийн хувьд үүний шалтгааныг та юунаас үүдэлтэй гэж харж байна вэ?

-Гаднын томоохон орны анагаах ухааны салбарын шинжлэх ухааны үндэслэлтэй олон судалгаа амьдрал дээр туршигдаж, төдийгөөс өдий хүртэл уламжилж ирсэн. Хамгийн түрүүнд хүний биеийг яаж үзэх ёстой байдаг вэ, уушги гэхэд хаана нь тогшвол зөв байх вэ гэх мэтчилэн толгой дараалан заасан байдаг. Үүний дараа шинжилгээний хариуг уншиж, онош тавьдаг. Бидний үед оношилгооны аппарат байгаагүй. Багш нарынхаа зааснаар явж ирсэн. Тиймдээ ч одоо хэр нь хүнийг үзэхдээ чагнаж, тэмтэрч, тогшиж үздэг зуршилтай. Гэтэл сүүлийн үеийн залуу эмч нарын хамгийн учир дутагдалтай зүйл нь хүнээ үзэх арга техникт суралцахаас илүүтэй шуудхан л томоохон тоног төхөөрөмжөөр оношлох сонирхолтой болсон. Үүгээрээ л учир дутагдалтай санагддаг.

-Анагаах ухааны дээд сургуулиа 1972 онд төгсөөд л хөдөө орон нутгийн томилолт авч, Дархан-Уул аймгийн Шарын гол сумын эмнэлэгт салбарын эрхлэгчээр ажилд орсон. Тэр үед ээж маань бага охиноо хөдөө явуулахгүй гэж зүтгэсэн ч аав “Нам, засгийн буянаар сурсан хүн хөдөө явж ажиллах ёстой” гэж уурлаад явуулсан даа. Миний аав гавьяат багш хүн байсан.

Ингээд дөрвөн жил хөдөө ажиллаад хотод ирж, Баянзүрх дүүргийн эмнэлэгтээ өдгөө 40 жил ажиллачихжээ. Эмчлэгч эмчээс эхлээд зөвлөх эмч хүртлээ явжээ.

12 жилийн өмнө тэтгэвэртээ гарсан ч өнөөг хүртэл эмнэлэгтээ ажиллаж байгаа. Угаас эмч нарыг ажиллуулахад шалгалт авдаг юм. Оюун ухаан болон эрүүл мэндийн хувьд тэнцэх, эсэхийг нь харгалздаг. Миний хувьд ажлын шаардлага хангасан болохоор хэдий тэтгэвэрт гарсан ч ажиллаад л байна. Цаашид ч чадах чинээгээрээ олон жил ажиллаж, ард олондоо тус болно гэж бодож байгаа.

-Таны үед эмнэлэг хувьчлагдаагүй байсан байх. Төрөөс хувийн хэвшилд шилжих үед ямар алхмууд гарч байсан бэ?

-Анх 1976 онд улсын харьяаны эмнэлэг байхад нь ирж байлаа. Тэр үед дүүргийн хүн амын тоо 66 мянга байсан бөгөөд эмнэлгийн хүчин чадал 67 ортой, хоёр тасагтай байсныг тод санаж байна. Зүрхний цахилгаан бичлэг болон рентгений ганцхан аппараттай, бас ганц лаборатори байсан даа. Эмнэлэг 1997 онд менежментийн хувьчлалд орсноос хойш, томоохон алхмуудаг хийж эхэлсэн. Тухайн онд томографийн аппарат, зүрхний өнгөт эхо, доплер, тархины цахилгаан бичлэгийн аппарат гэх мэтчилэн олон тоног төхөөрөмжийг суурилуулж, залуу боловсон хүчнүүдийг Япон, БНСУ зэрэг оронд сургаж эхэлсэн. Одоо дүүргийн хүн амын тоо 350 мянга даваад байна. Тиймээс хүн ам өсөхийн хэрээр өвчлөл ч нэмэгдэж буй. Иймд эмнэлгийн тоног төхөөрөмж, хүчин чадал, үйлчилгээг нэмэгдүүлэх тал дээр удирдлагууд анхаардаг. Хэдий хувийн эмнэлэг ч гэлээ дүүргийн эмнэлгийн үүргийг давхар гүйцэтгэдэг. Одоо манай эмнэлэг 328 ортой, хамгийн сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмжтэй, өндөр боловсон хүчинтэй. Миний үед тэргүүлэх зэрэгтэй хоёрхон эмч л байсан бол одоо дийлэнх эмч, сувилагч зэргээ дээшлүүлж, нарийн мэргэшсэн хамт олон болсон.

-Манай Амбултори онош зүйн тасаг 2016 оноос төв болж өргөжсөн. 12 кабинет ажиллаж байна. Тоног төхөөрөмжийн хувьд Японы Olympus загварын ходоодны дуран, 128 зүслэгтэй CT буюу компьютер, томографи, хэвлийн болон зүрхний 3D, 4D өнгөт эхо, ЭЭГ, доплер, рентген, анализатор гээд хамгийн сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмж манайд бий.