Коксжих нүүрсний төлөв дунд хугацаанд эерэг

Коксжих нүүрсний үнийн өсөлт ирэх онд тогтвортой үргэлжлэх бөгөөд өсөлтийн түвшин хадгалагдах төлөвтэйг “Монгол нүүрс” ассоциацийн гүйцэтгэх захирал Т.Наран онцолсон. Манай улс энэ онд нийт 19 сая тонн нүүрс экспортлохоор төлөвлөж байгаа. Үүнээс энэ оны эхний найман сарын байдлаар 11.5 сая тонныг гаргажээ. Хэдий нүүрс экспорлогч компанийн тоо цөөрсөн ч гаргасан нүүрсний хэмжээ өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 30 орчим хувиар нэмэгдсэн байна. Нэг тонн коксжих нүүрсийг ойролцоогоор 27-33 ам.доллараар нийлүүлжээ. Энэ нь одоо байгаа зах зээлийн ханшаас 4.6 дахин хямдаар нүүрсээ борлуулсан гэсэн үг.

“Зах зээлийн ханш огцом өсөж байгаа нь дотоодын нүүрсний компаниудад эерэг хүлээлт болж байна” хэмээн Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциацийн ерөнхийлөгч Н.Алгаа тодотгосон. Гэвч дотоодын нүүрсний компаниуд коксжих нүүрсний зах зээл дээрх үнийн өсөлтөөс тодорхой ашиг хүртэж чадах нь хамгийн чухал байна. Гашуунсухайтын боомтоор гаргаж буй экспортын нүүрсний дийлэнх хувийг төрийн өмчит “Эрдэнэс Тавантолгой” компани гаргаж байгаа. Тус компани энэ онд 8-10 сая тонн нүүрс экспортод гаргахаар төлөвлөжээ.

Хэрэв “Чалко” компанитай байгуулсан улирлын гэрээний нөхцөлөө өөрчилж чадвал “Эрдэнэс Тавантолгой” компани ашигтай ажиллах боломж ойрхон гэдгийг “Discover Mongolia-2016” хөрөнгө оруулагчдын чуулганд оролцсон гурван оролцогч тутмын хоёр нь хэлж байсан юм. Хэрэв “Эрдэнэс Тавантолгой” компани төлөвлөгөөний дагуу үлдсэн хугацаанд 5.5 сая тонн нүүрс экспортолж чадвал энэ оны эцэс гэхэд “Чалко” компанийн 350 сая ам.долларын өрийг 75 сая ам.доллар болтол нь барагдуулж амжина. Ингэснээр ирэх онд багтааж дөрвөн жил дамнаж буй эл өрийг бүрэн төлж барагдуулах боломжтойг “Эрдэнэс Тавантолгой” компаниас мэдэгдсэн. Нүүрсний үнэ тогтвортойгоор өсөж байгаа нь “Эрдэнэс Тавантолгой”-гоор зогсохгүй дотоодын компаниудын зогсонги байдалд орсон үйл ажиллагааг идэвхжүүлэхээр байна. Гэхдээ компаниуд хямд үнээр хоорондоо өрсөлдөх бус үнийн нэгдсэн бодлоготойгоор нүүрсээ экспортлохоос ашиг хүртэх, эсэх нь хамаарахаар байгааг “Энержи Ресурс” компанийн гүйцэтгэх захирал Г.Батцэнгэл хэлж байсан.

Коксжих нүүрсний үнэ өсөх шалтгааныг өмнөд хөршийн төрийн хэрэгжүүлж буй бодлоготой холбон зарим шинжээч тайлбарлаж байна. БНХАУ энэ онд нийт 250 сая тонн олборлолтын хүчин чадал бүхий нүүрсний уурхайнуудыг хаахаар төлөвлөөд байгаа. Уг төлөвлөгөө хэрэгжиж эхэлсэн бөгөөд нүүрсний олборлолт нь 80 орчим сая тонноор багассан аж. Энэ хэмжээ цаашид нэмэгдэнэ. “Нүүрсний уурхайнуудыг хаах бодлогын нөлөөгөөр коксжих нүүрсний үнэ сэргэж байгаа. Үүнийг манай улс ашиглах хэрэгтэй байна” хэмээн Монголын экспортлогчдын холбооны ерөнхийлөгч, эрдэс баялгийн эдийн засагч Д.Галсандорж тэмдэглэлээ.

“Хар алт” хэмээн тодотгох нүүрсний зах зээлд коксжих нүүрсний “оргил цаг” тохиож байгаа бол эрчим хүчний нүүрс тийм ч анхаарал татах түвшинд ирээгүй байна. Тасралтгүй уруудаж байсан коксжих нүүрсний үнэтэй хамт мартагдаж байсан зарим төсөл хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг татаж эхэллээ. Өнгөрсөн долоо хоногт болсон “Invest Mongolia-2016 чуулганаар танилцуулсан коксжих нүүрсний хоёр ч төслийн ирээдүй өсөлтийн сургаар улам тодорч байна.